WC’s: een serieuze zaak

Op een rij: de hipster composttoilet, een chique poepdoos verborgen in een ladekast en de natuurtoilet in de kersenboomgaard.

De tijd van de poepdoos en de beerput ligt helemaal nog niet zo ver achter ons. Pas in 1906 werd gestart in Amsterdam met de aanleg van een rioolstelsel. Het middel in de strijd tegen de ziekte-epidemieën die er toen regelmatig waren. En het duurde zelfs tot eind jaren ’80 voordat er niet meer geloosd werd in de grachten.

Een tegelplateau – onderdeel van het gangenproject in de Willemsstraat – herinnert aan de slechte leef- en woonomstandigheden in de Jordaan tot aan begin twintigste eeuw. In beeld wordt gebracht hoeveel Amsterdamse woningen een privaat met of zonder waterspoeling hadden. Het merendeel beschikte slechts over een poepdoos zonder rioolaansluiting. De beruchte boldootkar haalde eens per week de poepemmers op.

Maar al is dan hier de poepdoos verleden tijd – nog steeds zijn er ruim 2,6 miljard mensen op deze aarde die niet beschikken over zelfs maar de meest basale structuur om op een waardige manier hun dagelijke behoefte te kunnen doen.

Onlangs pleitte onze koning voor de aanleg van wc’s en riolering als het meest effectieve medicijn tegen water-gerelateerde ziektes. Tot zijn schaamte bekende hij op 30 april mee te hebben gedaan met een wedstrijdje wc-potten werpen. ‘Het is niet te rijmen met het feit dat een groot deel van de wereldbevolking geen toegang heeft tot wc’s’, zei hij op een bijeenkomst over duurzaamheid.

Het watercloset is een serieuze zaak.

Mannetjes of vrouwtjes

Is het een dame in een jurk met puntkraag of een mannetje met stropdas? Of hebben we te maken met een gender-neutrale toilet waar iedereen welkom is. In broek of jurk, met of zonder snor. Soms is het best lastig om uit te vogelen waar de heren of de dames is.

Je moet vaak eerst de ander zien voordat je snapt waar je moet zijn. De ‘heren’ bestaat bij de gratie van de ‘dames’, en andersom. Of om met Cruijff te spreken: Je gaat het pas zien als je het doorhebt.

L’urinoir c’est de l’art

De Fountain van Marcel Duchamp was een industrieel vervaardigd urinoir – liggend gepresenteerd en gesigneerd met “R.Mutt 1917”. Duchamp zond het anoniem in voor een expositie in New York. Men nam de inzending niet serieus en zag het als een belediging van de organisatie van de expositie. Het werk werd geweigerd. Bijna honderd jaar later, in 2004, werd het kunstwerk door een panel van vijfhonderd kunstkenners verkozen tot invloedrijkste kunstwerk van de 20ste eeuw.
Ofwel kunst heeft soms wat tijd nodig om herkend en erkend te worden. Hieronder de publieke toilet in Poreč, Istrië. Misschien duurt het nog even, maar het is beslist een kunstwerk.

CD5B8F09-F74F-47A4-A88A-4D5E4A858196.JPG

 

Verboden te plassen!

Vieze wc’s en natte brillen. Niemand houdt daarvan. Dus worden mannen opgeroepen om erin en niet naast de pot te plassen. Maar ook hierin komen culturele verschillen om de hoek kijken. In Colombia doen ze het met een vriendelijk verzoek (midden boven). In Nederland altijd een tikkeltje moralistisch. ‘Wat u niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook onze wc-pot niet’ (rechtsonder).
In Duitsland zijn ze streng. Hier wordt niet staand geplast, zitten is het devies. En soms wordt er ook nog eens gedreigd met het publiceren van opnames op internet, zoals in de waarschuwing hieronder. Daar wil je wel even bij zitten.

IMG_0528

Een moment van contemplatie

Mijn toiletblogs staan ook voor reflectie op de alledaagse werkelijkheid. Want zeg nu eerlijk: als er al schoonheid is te ontdekken in de wereld om ons heen, is het daar – in dat kleine kamertje – toch wel het moment om er over na te denken. Dit bezoek leent zich bij uitstek om te reflecteren op wat ons zo al bezig houdt, en wat ons omringt. Even pas op de plaat maken. Niet voor niets is een oud Nederlands woord voor toilet: het gemak. Hoeveel mensen nemen het er niet van op die plek. Lekker even relaxen met de krant. Een moment van contemplatie – ook zo’n mooi woord. Het is fijn als die ruimte waar je zo vaak in doorbrengt ook een beetje een aangename plek is… en er ook daar schoonheid te bespeuren valt.

Vier foto’s ter inspiratie: links het toilet als open podium waar iedereen zijn of haar bijdrage kan leveren (meest links, een studentenhuis in Nijmegen en daarnaast homodisco De Trut), rechts daarvan: de prachtige fotocollage op het toilet van café Saarein. Helaas verloren gegaan bij een verbouwing.

Waar is de heren?

Op zoek naar een toilet laatst bij Van der Valk Voorschoten kwam ik een foto van John en Jackie Kennedy tegen. Nog even daar gelaten of je je kunt identificeren met de voormalige Amerikaanse president en zijn First Lady. In ieder geval was het zeker dat zich achter de linker deur de pisbak bevond. En dat was belangrijk, want met hoge nood moet je niet lang hoeven nadenken en ook nog eens raadsels moeten oplossen.

In de lobby van een hotel in Colombia kwam ik op zoek naar aanwijzingen voor de toilet de volgende tekens tegen: een sleutel op de ene deur en een sleutelgat op een andere. Welke neem je dan? Waar identificeer je je mee? Met de sleutel of het gat? De sleutel steek je ergens in. En het sleutelgat daar moet wat in. Heb ik als man de sleutel in handen? En wil ik me als vrouw zien als een gat waar iets in moet?
Niet alleen seksistisch. Want het degradeert vrouwen tot een gat en mannen tot een pik.  Het degenereert ons mensen ook nog eens tot slechts een voorkant. Laten we het dan nog simpeler maken en ons beperken tot onze achterkant. We gebruiken alleen het sleutelgat! Dat is ten minste genderneutraal.