Met een vanzelfsprekendheid waar je jaloers op wordt, passeerde ze de rij wachtenden en probeerde ze de wc-deur te openen. Ze leek op de Italiaanse actrice Sophia Loren, een vrouw van de wereld voor wie geen berg te hoog, brug te ver of rij te lang was. Ze voelde nog eens aan de deurklink, maar de deur gaf niet mee.
Ik geef toe, het wc-bordje in het museum Castelvecchio in Verona met het mannetje en vrouwtje was misleidend en suggereerde een apart toilet voor heren én een voor dames. Wellicht zette ook het voorste deel van de rij wachtenden haar op een verkeerd been, dat bestond uit vier mannen. Waar ik er overigens een van was, namelijk nummer drie.
Stilte
Misschien had ze al honderd keer het provinciale museum vervloekt. Hoe belachelijk was het niet: één enkele wc voor een heel museum. Misschien had ze het al in haar broek gedaan. Misschien kookte ze van binnen van razernij. Maar alles in stilte. Niets daarvan was te merken. In het Italiaans bestaat er een woord voor: sprezzatura. Iets doen met sprezzatura betekent iets met zoveel zwier en speels gemak doen, dat de overtuigingskracht er vanaf spat. Onze Sophia Loren beheerste die kunst beslist.
Effect
Even leek ze een moment te talmen, alsof ze overwoog voor de deur en voor de rij wachtende mannen te blijven staan. Maar de eerste man in de rij sprak haar aan, in het Italiaans. Wat hij tegen haar zei, kon ik niet verstaan. In ieder geval had het effect. Ze nam haar verlies. De vrouw van de wereld keerde zich om, en liep langzaam langs de rij wachtenden uit het zicht.
In de tussentijd probeerde ik mezelf af te leiden. Van het een op het andere been, wachtend op de bevrijding. Ik dacht na over de toch wat stoffige collectie die ik zojuist in het museum bekeken had. Wat maakte de meeste indruk? Natuurlijk Tintoretto, Bellini en een zekere Bartholomeo Montagne. Misschien wel iets te veel madonna´s en religieuze afbeeldingen. En wie was die zestiende eeuwse Brabantse schilder, Willem Key? Hoe kwam hij daar? Ik nam me voor dat later uit te zoeken. Ik bekeek mijn foto´s van de opera die ik de avond ervoor had gezien in de Arena van Verona.
Uit vrees dat er nog zo´n eigengereide Italiaanse tante voor mij wilde schuiven, zocht ik afleiding op mijn telefoon. Hoe zat het met mijn beheersing van sprezzatura? Ik wist het eigenlijk wel: niet goed.
Oplossing
Ik herinner me een artikel waarin als voorbeeld van sprezzatura de ober werd genoemd die in een bomvol restaurant je het gevoel geeft de enige gast te zijn. Ik zocht naar de essentie van sprezzatura en las: ´(…) een bestudeerde nonchalance, waarbij de schijn van moeiteloosheid wordt gewekt door een bewust gekozen, maar onopvallende manier van doen.’ In mijn professionele leven had ik juist geleerd problemen flink uit te lichten om vervolgens mijn voorstel te presenteren als dé oplossing die alles gaat verhelpen. Ik scrolde verder: ´Sprezzatura is een subtiele kunst om complexiteit en inspanning te verbergen achter een schijn van gemak.´ Het zo vaak in werksituaties beluisterde ‘druk, druk, druk‘ past daar zeker niet bij. Weer even later ontdekte ik dat de term ook in de schilderkunst wordt gebruikt om de ´lossigheid’, de ogenschijnlijk geïmproviseerde schildertechniek´ van Titiaan, Frans Hals, Velázquez en Rembrandt aan te duiden. Lang leve sprezzatura!
Op wacht
Mijn zoektocht op de telefoon werd onderbroken. De deur van het toilet ging open en een vrouw kwam naar buiten. Kennelijk hield meneer nummer één in de rij de wacht en hoefde hij zelf niet, want hij vertrok samen met de vrouw. Dat was fijn, nu stond ik opeens vooraan.
Overigens, toen ik even later eindelijk de enige wc in het hele museum mocht betreden, trof ik daar een hurk-wc aan. Ofwel een gat. Op de achtergrond een open raam, buiten hoorde ik het water van de Adige rustgevend stromen. Ik kan u verzekeren: met een moeiteloze elegantie en met heel veel zwier en speels gemak, waar de overtuigingskracht vanaf spatte, genoot ik van het moment.
Mijn blogpost in je mail ontvangen?
Natuurlijk wil ik graag mijn blogs met je delen. Een toiletblogger bestaat immers vooral bij de gratie van de lezer. Om mijn blog automatisch in je mailbox te ontvangen, meld je dan hier aan. Handig voor jou en leuk voor mij.